Waarom is het water dat we drinken vervuild?

In Wallonië en Brussel komt 80% van het water dat we drinken uit grondwater en 20% uit oppervlaktewater zoals rivieren. Dit water is allemaal vervuild en ondergaat een behandeling om het “drinkbaar” te maken in drinkwaterzuiveringsinstallaties. Helaas hebben deze processen hun grenzen en kunnen ze niet alle vervuilende stoffen verwijderen. Een klein deel van al deze vervuilende stoffen blijft daarom achter in ons kraanwater. Het is ook goed om in gedachten te houden dat gebotteld ‘bronwater’ ook uit grondwater komt en deze verontreinigende stoffen in verschillende hoeveelheden bevat.

Helaas betekent de manier waarop we leven dat we ons milieu vervuilen, inclusief oppervlaktewater zoals meren en rivieren en, bij uitbreiding, grondwater.

Als we bijvoorbeeld een medicijn slikken, wordt een deel ervan niet door ons lichaam gebruikt en komt het via onze urine en ontlasting in het riool terecht. De kleren die we wassen laten grote hoeveelheden kleine kunststoffen (micro- of nanodeeltjes) in het water van de wasmachine terechtkomen. De schoonmaakproducten die we in het algemeen gebruiken zijn schadelijk en komen ook in het rioolwater terecht.

Bestrijdingsmiddelen die op de akkers worden gespoten sijpelen rijkelijk door de bodem en bereiken de grondwaterspiegel, waardoor zowel de kwaliteit van het grondwater als de bodem verandert en de voedende kracht ervan afneemt. Daar komen nog de lozingen van veel industrieën in onze waterwegen bij.

Als gevolg daarvan vinden we een heleboel chemische stoffen zoals PFAS in ons water, die vaak slecht zijn voor de biodiversiteit en onze eigen gezondheid. Je zou tegen me kunnen zeggen: “Ik drink geen rivierwater, dus ik zie niet in hoe deze verontreinigende stoffen in mijn lichaam terecht kunnen komen”.

Rioolwater wordt eerst ruw ‘schoongemaakt’ in zuiveringsinstallaties voordat het weer in de natuur terechtkomt. Helaas kunnen rioolwaterzuiveringsprocessen slechts een fractie van de vervuilende stoffen vasthouden (zuiveringsslib), dus de rest komt in het milieu terecht. Bovendien worden de verontreinigende stoffen die in het slib worden vastgehouden vaak teruggegeven aan de natuur, omdat het slib over landbouwgrond wordt verspreid om als meststof te worden gebruikt…

Hoe kunnen we water drinken dat vrij is van verontreinigende stoffen?

Wat kunnen we doen tegen het huidige falen van onze overheden om ons te voorzien van water dat niet, of in ieder geval niet potentieel, schadelijk is voor onze gezondheid? Ten eerste moeten we vechten voor de eerbiediging van onze rechten en een verbod op bepaalde vervuilende stoffen eisen, evenals een betere controle op de lozingen in ons water.

De verantwoordelijkheid voor vervuiling kan niet liggen bij de consument, door zijn of haar dagelijkse keuzes, maar is een publieke, politieke en regelgevende verantwoordelijkheid.

Ondertussen kunnen we het water dat we drinken zelf filteren met behulp van effectieve filters. Welke filters?

 Filterkaraffen (zoals Brita) of andere filters die je in supermarkten vindt, zijn niet effectief voor dit type vervuiling (zoals PFAS). Ze verbeteren alleen de smaak en geur van het water door de verdamping van chloor te versnellen. Dit advies van ANSES (1) bevestigt de bedenkingen over filterkaraffen: te veel heterogene studies, een grote verscheidenheid aan apparaten en aanzienlijke risico’s op het vrijkomen van microbiologische stoffen.

Actieve koolstoffilters die ontworpen zijn voor dit type vervuiling (er moet gelet worden op de contacttijd tussen het water en de kool, die lang genoeg moet zijn) zijn daarentegen zeer doeltreffend en verminderen al deze vervuilende stoffen aanzienlijk (met ongeveer 95 tot 99%), met inbegrip van de grote PFAS (lange keten), maar zijn slechts marginaal doeltreffend tegen de “kleine PFAS” (korte keten). Actieve kool werkt door adsorptie, wat betekent dat de verontreinigende stoffen worden vastgelegd op het oppervlak van de kool. Omdat ze extreem poreus zijn, kan één gram enkele honderden vierkante meters oppervlakte bevatten.

De verontreinigende stoffen worden niet vernietigd, ze worden gewoon gevangen en wanneer de koolstof het verzadigingspunt bereikt, zijn ze niet langer effectief.

Omgekeerde osmose (2) lijkt de meest effectieve techniek te zijn, zelfs voor de kleinste PFAS. Er zijn ook filters die actieve kool combineren met een ionenuitwisselingshars, die waar voor hun geld bieden.

(1) https://www.anses.fr/fr/system/files/EAUX2015SA0083.pdf

(2) Evaluation of Industrial Wastewater PFAS Treatment Technologies Report. Prepared for U.S. Environmental Protection Agency Office of Water Engineering and Analysis Division